Himbrimi (Gavia immer)
Himbrimi (Gavia immer)
Himbrimi (Gavia immer).
Kort 1: Þéttleiki himbrimavarps á Íslandi er mestur á dekkstu svæðunum – The density of Gavia immer breeding sites/territories in Iceland is highest in the darkest shaded areas.
Kort 2: Meðaltal himbrima á 10 km strandlengju í vetrarfuglatalningum Náttúrufræðistofnunar Íslands 1952−2014 – Winter distribution of Gavia immer in mid-winter counts 1952−2014. Numbers indicate mean number of birds per 10 km coastline or at each inland site.
Útbreiðsla
Himbrimi er varpfugl í Norður-Ameríku, en einnig á Grænlandi og Íslandi. Auk þess koma hingað vetrar- og jafnvel fargestir frá Grænlandi (Finnur Guðmundsson 1972).
Stofn
Himbrimi er sjaldgæfur varpfugl hér á landi og hefur stofninn verið gróflega metinn 200−300 pör (Náttúrufræðistofnun Íslands 2000). Væntanlega er stofninn nú nokkuð stærri, enda eru þekktir varpstaðir og/eða óðul um 500 talsins og er varpið þéttast á Mýrum, heiðunum upp af Dölum, í Húnavatnssýslu og Borgarfirði, á Skaga, Norður-Sléttu, í grennd við Mývatn og í Veiðivötnum (sjá kort 1). Himbrimi er sennilega farfugl að einhverju leyti en hann sést allt í kringum land á vetrum (sjá kort 2).
Á haustin safnast himbrimar sums staðar í hópa, stundum tugum saman eins og á Reyðarvatni ofan Lundarreykjadals, Hlíðarvatni í Hnappadal, Þiðriksvallavatni í Steingrímsfirði og á Mývatni, þar sem þeir hópast reyndar líka á vorin. Mest er um himbrima á Þingvallavatni á haustin og hafa sést þar allt að 200 fuglar samtímis (Kjartan G. Magnússon og Páll Hersteinsson 2002). Um nokkurt skeið frá um 1980 og fram yfir 1990 hópuðust himbrimar saman á sjónum sunnan við Hafnir á Reykjanesskaga og sáust flestir 160 fuglar í vetrarfuglatalningum Náttúrufræðistofnunar.
Válisti
VU (í nokkurri hættu)
| Ísland | Evrópuválisti | Heimsválisti |
|---|---|---|
| VU | VU | LC |
Forsendur flokkunar
Kynslóðalengd (IUCN): 9,8 ár
Tímabil sem mat miðast við (3 kynslóðir): 1988–2017
Íslenski himbrimastofninn er fáliðaður (<1.000 kynþroska fuglar) og flokkast því sem tegund í nokkurri hættu (VU, D1).
Viðmið IUCN: D
D. Stofn mjög lítill eða takmarkaður.
1. Stofn talinn vera minni en 1000 kynþroska einstaklingar.
Hættuflokkar Alþjóðanáttúruverndarsamtakanna (IUCN)
Viðmið IUCN um mat á válista (pdf)
Eldri válistar
Válisti 2000: Himbrimi var flokkaður sem tegund í hættu (EN).
Verndun
Himbrimi er friðaður samkvæmt lögum nr. 64/1994 um vernd, friðun og veiðar á villtum fuglum og villtum spendýrum.
Mikilvæg svæði
Himbrima hefur fækkað á vetrarstöðvum í Evrópu og er hann þar á válista sem tegund í nokkurri hættu (VU; BirdLife International 2015). Vísitölur vetrarfuglatalninga Náttúrufræðistofnunar benda til hægfara fjölgunar hér við land undanfarna áratugi.
Um 10 varpsvæði hér eru alþjóðlega mikilvæg fyrir himbrima (sjá töflu 1) og einn viðkomustaður á haustin (Þingvallavatn; sjá töflu 2). Ekki er vitað um neinar mikilvægar vetrarstöðvar en himbrimi sést allt í kringum land á þeim árstíma (sjá kort 2).
A4 i: Evrópa (vetrarstofn/winter) = 50 fuglar/birds; 17 pör/pairs (Wetlands International 2016)
B1 i: A4 i
Töflur
Tafla 1: Himbrimavarp á mikilvægum fuglasvæðum á Íslandi – Breeding Gavia immer in important bird areas in Iceland.*
| Svæði Area |
Svæðisnúmer Area code |
Árstími Season |
Fjöldi (óðul) Number (territories) |
Ár Year |
% af íslenskum stofni % of Icelandic popul. |
Alþjóðlegt mikilvægi International importance |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Borgarfjörður–Löngufjörur | FG-V_10 | B | 22 | 2016 | 4,4 | A4i, B1i, B2 |
| Laxárdalsheiði | VOT-V_3 | B | 25 | 2016 | 5,0 | A4i, B1i, B2 |
| Arnarvatnsheiði | VOT-N_1 | B | 75 | 2016 | 15,0 | A4i, B1i, B2 |
| Víðidalstunguheiði–Blanda | VOT-N_2 | B | 16 | 2016 | 3,2 | B2 |
| Skagi | VOT-N_5 | B | 40 | 2016 | 8,0 | A4i, B1i, B2 |
| Mývatn–Laxá | VOT-N_11 | B | 13 | 2016 | 2,6 | B2 |
| Melrakkaslétta | FG-N_4 | B | 16 | 2016 | 3,2 | B2 |
| Jökuldalsheiði | VOT-A_2 | B | 8 | 2016 | 1,6 | |
| Úthérað | VOT-A_3 | B | 9 | 2016 | 1,8 | |
| Veiðivötn1 | VOT-S_2 | B | 19 | 2016 | 3,8 | B2 |
| Suðurlandsundirlendi | VOT-S_3 | B | 11 | 2016 | 2,2 | B2 |
| Sogið–Þingvallavatn | VOT-S_6 | B | 10 | 2016 | 2,0 | B2 |
| Önnur mikilvæg svæði Other important areas |
B | 15 | 2016 | 3,0 | ||
| Alls–Total | 279 | 55,8 | ||||
| *byggt á Náttúrufræðistofnun Íslands, óbirt gögn 1Örn Óskarsson, pers. uppl./pers. com. |
||||||
Tafla 2: Mikilvægur viðkomustaður himbrima á haustin – Important autumn staging area of Gavia immer in Iceland.*
| Svæði Area |
Svæðisnúmer Area code |
Árstími Season |
Fjöldi (fuglar) Number (birds) |
Ár Year |
% af íslenskum stofni % of Icelandic popul. |
Alþjóðlegt mikilvægi International importance |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Sogið–Þingvallavatn | VOT-S_6 | P | 80 | 2013 | 10,7 | A4i, B1i, B2 |
| *byggt á Náttúrufræðistofnun Íslands, óbirt gögn | ||||||
English summary
The Gavia immer population in Iceland is roughly estimated 200–300 pairs. Known breeding territories are c. 500, with 56% within IBAs, ten of which are specifically designated for this species. Furthermore, one staging area is designated IBA, holding 10% and sometimes 30% of the population.
Icelandic Red list 2018: Vulnerable (VU, D1), downlisted from EN in 2000.
Heimildir
Birdlife International 2015. European red list of birds. Luxembourg: Official publication of the European communities. http://datazone.birdlife.org/userfiles/file/Species/erlob/EuropeanRedListOfBirds_June2015.pdf [skoðað 20.10.2016].
Finnur Guðmundsson. 1972. Grit as an indicator of the overseas origin of certain birds occurring in Iceland. Ibis 114: 582.
Kjartan G. Magnússon og Páll Hersteinsson 2002. Fuglar og spendýr á vatnasviði Þingvallavatns. Í Pétur M. Jónasson og Páll Hersteinsson, ritstj. Þingvallavatn: undraheimur í mótun, bls. 97–187. Mál og Menning: Reykjavík.
Náttúrufræðistofnun Íslands 2000. Válisti 2: fuglar. Reykjavík: Náttúrufræðistofnun Íslands.
Wetlands International 2016. Waterbird Population Estimates. http://wpe.wetlands.org/search[skoðað 26. nóvember 2016].
Höfundur
Var efnið hjálplegt? Aftur upp
Takk fyrir!