Hvalfjörður

Mörk

Hvalfjörður ásamt hólmum og fjörum, frá botni og út að Grundartanga að norðan og Hvalfjarðareyrar að sunnan. Svæðið nær jafnframt yfir Andríðsey, Eyjasker og Nónsker með 1 km jaðarsvæði til sjávar.

Stærð

87,5 km²

Hlutfall lands: <1%
Hlutfall fjöru: 11%
Hlutfall sjávar: 88%
Hlutfall fersks vatns: <1%

Svæðislýsing

Fremur djúpur fjörður, sem gengur inn af Faxaflóa, með lífríkum grunnum vogum og víðáttumiklum leirum. Brimasemi er lítil inn eftir firðinum, frá Hvaleyri í suðri að Saurbæjarvík í norðri, en þar fyrir vestan er brimasemin meiri. Á svæðinu er stunduð útivist. Fjaran við Fossá er vinsæl til kræklingatínslu, æðardúntekja er víða og landbúnaður á nærliggjandi jörðum. Innan svæðisins eru nokkur landselslátur, þar af eitt í Þrætuskeri, inni í miðjum firði. Mikilvæg landselslátur eru við Eyjasker og Andríðsey við mynni Hvalfjarðar og Nónsker við norðanverðan fjörðinn. Mikil sand- og malartekja er yst í firðinum og lítilsháttar fiskveiðar. Verksmiðjur eru við mörk svæðisins á Grundartanga og vaxandi byggð sumarbústaða og heilsárhúsa er við sunnanverðan Laxárvog.

Forsendur fyrir vali

Fjörulengjan sem heild skartar mjög fjölbreytilegum vistgerðum, einkum kræklingaleirum ásamt allstórri kræklinga- og sölvaóseyri við Fossá. Mjög víða eru tiltölulega stórar skera- og sandmaðksleirur. 

Mikið fuglalíf er á svæðinu árið um kring og telst það alþjóðlega mikilvægt fyrir fargestina margæs og rauðbrysting. Hið sama á við um vetrargestina flórgoða og sendling. Eins er mikið af tjaldi allt árið, einkum þó á vetrum. Svæðið telst mikilvægt fyrir viðgang landselsstofnsins en látur eru bæði innan Hvalfjarðar og við mynni hans með allt að 9,5% allra landsela Faxaflóa. Þar hafa verið látur með yfir 100 landselum en þeim hefur fækkað á undanförnum árum.

Vistgerðir

Fuglar

Sjá einnig ítarlegri umfjöllun um fjöru- og grunnsævissvæðið Hvalfjörður.

Selir

Ógnir  

Fjaran er lítið röskuð, fyrir utan veg sem liggur um Botnsvog og þvert yfir Brynjudalsvog. Hafnarmannvirki eru í Hvítanesi, við Hvalstöðina og olíustöðina ofan við Bjarteyjarsand. Stórskipahöfn er á Grundartanga sem er við útjaðar svæðisins og skipaumferð og mengun í tengslum við hana. Víða hefur verið byggt steinsnar frá fjörunni, til dæmis við Laxárvog. Malarnám af sjávarbotni. Vaxandi frístundabyggð og ferðamennska er á svæðinu. Þættir sem taldir eru geta haft áhrif á fækkun sela eru veiðar, þar með taldar veiðar við laxveiðiár og hjáveiðar, og truflun.

Aðgerðir til verndar

Setja ætti strangari viðmið um fjarlægð bygginga frá ströndu og takmarka frekari röskun á fjörunni en orðið er. Viðhafa eftirlit með iðnaði, þar á meðal með tilliti til efnamengunar og strandrofs. Brýnt er að tryggja vernd sela í látrum og nærliggjandi grunnsævi þar sem fæðuöflun fer fram.

Núverandi vernd

Kortasjá

Hvalfjörður í kortasjá

Útgáfudagsetning

5. apríl 2018, uppfært 26. febrúar 2019, 27. mars 2019, 26. maí 2020, viðbótartillögur um seli gefnar út 3. desember 2020.