Úthérað

Mörk   

Frá Héraðsflóa, milli Landsendafjalls og Grjótfjalls, um Héraðssanda og inn um Jökulsárhlíð, Hróarstungu, Hjaltastaðaþinghá og Eiðaþinghá. Vesturmörk fylgja Fögruhlíðará neðan bæja í Jökulsárhlíð og niður að Jökulsá á Dal utan við Kaldá, þaðan í farvegi Jökulsár inn á móts við Litla-Bakka í Hróarstungu, þá austur að Búðarvatni og síðan suður ásana vestan Lagarfljóts til Skógargerðis. Þaðan yfir fljótið til Breiðavaðs, síðan til norðurs og austan Eiðavatns, út með og austan Selfljóts ofan sléttlendis til sjávar. Að auki ná mörkin yfir selalátur í Bjarnarey og Móvíkum við norðanverðan Héraðsflóa og látur í Svertlingum við ósa Selfljóts og Ósfles í flóanum að sunnanverðu.

Stærð

464,7 km²

Hlutfall lands: 76%
Hlutfall fjöru: 4%
Hlutfall sjávar: 9%
Hlutfall fersks vatns: 11%

Svæðislýsing

Víðlend láglendissvæði á Úthéraði, mjög rík af mýrum, vötnum og tjörnum, ám, fljótum, flæðilandi, áraurum og eyrum. Klapparásar liggja út eftir héraðinu, klæddir mólendi og skógum. Árósar og sjávarsandar. Mjög fjölbreytt land. Fuglalíf er mjög ríkulegt og fjölbreytt. Landbúnaðarsvæði, sauðfé, nautgripir, hross, skógrækt, ferðaþjónusta. Mýrar raskaðar af framræslu en víða heillegir og lítið hreyfðir flóar og flæðilönd. Rennsli Lagarfljóts og Jökulsár hefur verið breytt vegna virkjana. Á svæðinu eru stærstu landselslátur Austfjarða, í mynni Héraðsflóa og við ósa Lagarfljóts og Jöklu.

Forsendur fyrir vali

Forgangsvistgerðir á svæðinu eru gulstararflóavist, starungsmýravist og runnamýravist á láglendi. Rimamýri finnst einnig og birkiskógar eru talsverðir. Fuglalíf er mikið og fjölbreytt og þær tegundir varpfugla sem ná alþjóðlegum verndarviðmiðum eru kjói, skúmur, grágæs, lómur og flórgoði. Hið sama á við um grágæs á fjaðrafellitíma og fartíma. Eins er þarna nokkuð um himbrima. Í mynni Héraðsflóa og ósum Lagarfljóts og Jöklu eru allt að 45,1% allra landsela Austfjarða og 10,6% af heildarstofni landsins. Austfirðir í heild eru meðal fárra svæða þar sem landsel hefur fjölgað.

Vistgerðir

Fuglar

Sjá einnig ítarlegri umfjöllun um fuglasvæðið Úthérað.

Selir

Ógnir  

Framræsla, skógrækt, útbreiðsla framandi tegunda, sumarhúsabyggðir og ferðaþjónusta. Þættir sem taldir eru geta haft áhrif á viðkomu sela eru veiðar, þar á meðal beinar veiðar og hjáveiðar, og truflun.

Aðgerðir til verndar

Takmarka frekari framræslu, endurheimta votlendi þar sem land er ekki lengur nytjað, landnýting skipulögð með hliðsjón af náttúruminjum og verndum þeirra, svo sem skógrækt, sumarhúsabyggðir og vegagerð. Brýnt er að tryggja vernd sela í látrum og nærliggjandi grunnsævi þar sem fæðuöflun fer fram.

Núverandi vernd

Kortasjá

Úthérað í kortasjá

Útgáfudagsetning

5. apríl 2018, uppfært 2. apríl 2019, 26. maí 2020, viðbótartillögur um seli gefnar út 3. desember 2020.